Vì bàn thờ gia tiên là nơi linh thiêng, trang trọng nhất trong căn nhà nên khi lập bàn thờ cũng phải chú ý đến sự tương quan vị trí xung quanh:
- Bên trái bàn thờ: Phải luôn được dọn dẹp sạch sẽ, tuyệt đối tránh tình trạng bừa bộn, mất vệ sinh. Không đặt các vật dụng không sạch sẽ, ô uế như thùng rác phía này vì sẽ tác động tới con đường công danh, tài lộc của gia đình, nhất là đối với đàn ông.
- Bên phải bàn thờ: Không được đặt đồ điện. Theo quan niệm trong phong thủy, việc đặt đồ điện phía tay phải khiến cho sát khí của Bạch Hổ có thể thoát ra ngoài, cuộc sống của cả gia đình thường xuyên gặp chuyện xui xẻo. Nếu không thể để đồ điện sang vị trí khác, bạn có thể đặt thêm đôi tỳ hưu hoặc long khi để hóa giải được sát khí của Bạch Hổ.
- Phía trên bàn thờ: Cần phải có không gian thoáng đãng, sạch sẽ, tránh việc ngay phía trên bàn thờ là phòng của trẻ em hoặc nhà vệ sinh, nhà bếp vì sẽ gây ảnh hưởng đến sự thanh tịnh của bàn thờ cũng như tính trang nghiêm.
- Phía dưới bàn thờ: Cần phải giữ sạch sẽ, tránh trường hợp chất đống đồ đạc ngay phía dưới khu vực thờ, nhất là đồ điện hoặc bể cá, nếu không tài sản trong nhà bị hao hụt, tinh thần sa sút.
Trước khi tìm hiểu về cách bố trí, đầu tiên bạn phải hiểu rõ những vật dụng cần thiết trong một bàn thờ gia tiên cũng như cách bố trí bàn thờ tổ tiên:
- Bát hương: là vật quan trọng nhất trên bàn thờ, nơi cư ngụ của thần linh. Khi đặt bát hương phải có điểm tựa, thường ở chính giữa bàn thờ. Mặt nhật nguyệt phải hướng ra ngoài với ý nghĩa sẽ soi đường dẫn lối cho con cháu có sức khỏe dồi dào, làm ăn thuận lợi, gia đình êm ấm... Tùy vào nhu cầu thờ cùng của từng gia đình mà có thể thờ một hoặc ba bát hương.
- Bộ đỉnh hạc: hay còn gọi là bộ tam sự gồm: đỉnh sứ, đôi hạc (hoặc chân nến), khác với bộ ngũ sự gồm đầy đủ đỉnh sứ, đôi chân nến, đôi hạc thờ. Đỉnh hạc được đặt ở chính giữa bàn thờ đằng trước hoặc bên dưới bài vị tổ tiên với ý nghĩa mang lại nhiều cơ hội may mắn, có khả năng tránh tà khí và phù hộ cho con cháu trong gia đình. Tùy theo tài chính của gia chủ mà lựa chọn bộ tam sự hoặc bộ ngũ sự để thờ cúng.
- Lọ hoa: Lọ lộc bình được sử dụng để cắm hoa vào rằm hay mồng 1 hàng tháng. Nên đặt lộc bình hay 1 đôi lọ hoa cho cân xứng. Nếu kinh tế gia đình khá giả nên mua thêm 1 đôi lọ lộc bình cỡ lớn chưng cạnh bàn thờ làm nổi bật bàn thờ và cả phòng thờ.
- Chóe thờ: Chóe thờ được dùng để đựng các lễ vật thờ cúng bao gồm gạo, muối, nước để dâng lên thờ cúng tổ tiên. Tùy theo kích thước bàn thờ, có thể lựa chọn 1 chóe, 2 chóe hoặc cả 3 chóe để bài trí.
- Nậm rượu thờ cúng: Nậm rượu cũng được bài trí rất đẹp trên bàn thờ, thường được gia chủ đặt gần kỷ chén.
- Bát thờ, bát trà sâm: Bát cúng cơm trên bàn thờ là biểu tượng cho sự ấm no, tròn đầy vì vậy bát cơm cúng là một trong những vật phẩm có trên bàn thờ người Việt. Bát cúng cơm trên bàn thờ chính là tượng trưng cho linh khí của trời và đất, là biểu hiện của sự thuần khiết và thanh sạch. Ngoài ra bát cúng cơm còn là điều thể hiện lòng thành kính của các con cháu đối với ông bà tổ tiên với mong ước đầy đủ và bình an.
- Ống hương: Ống hương hay còn được gọi là ống cắm hương được dùng để đựng hương hoặc đũa thờ và thường đặt trong cùng của góc trái bàn thờ. Tùy vào kích thước bàn thờ gia tiên mà gia chủ lựa chọn kích thước ống hương cho phù hợp.
- Mâm bồng (đĩa hoa quả): Mâm bồng là một trong những món đồ thờ cúng dùng để trưng bày ngũ quả, trầu cau hay tiền vàng. Tùy thuộc vào văn hóa thờ cúng của mỗi gia đình sẽ sử dụng 1, 2 hoặc 3 chiếc. Đối với những gia đình lựa chọn 3 chiếc thì chiếc ở giữa thường có kích thước lớn hơn dùng để đựng trầu cau và tiền mã.
- Đèn dầu, chân nến: Nên chọn 1 trong 2 loại là đèn hoặc chân nến. Không cần thiết nếu mua cả hai nếu bàn thờ nhà quý khách hẹp. Phòng thờ, ban thờ rộng mua cả 2 về chưng sẽ làm bàn thờ trông đẹp hơn.
- Ấm chén, kỷ thờ: Tùy vào kích thước ban thờ mà gia chủ có thể chọn kỷ loại 3 chén hoặc 5 chén. Nếu gia đình cúng lễ mặn thì sẽ rót rượu vào chén, còn lại thông thường sẽ đựng nước. Bộ ấm chén thờ cũng là vật phẩm thờ cúng quan trọng khi thiết lập bàn thờ tổ tiên. Bộ ấm trà thờ cúng được sử dụng để pha trà và dâng lên tổ tiên mỗi ngày, thường được đặt trên đĩa, bao gồm 1 ấm và 3 chén hoặc 5 chén. Trà sau khi pha xong phải rót ra các chén thờ.
- Bộ đài thờ: Bộ đài thờ dược dùng để chứa rượu, nước, muối hoặc gạo tùy theo phong tục từng nơi, mang ý nghĩa mong muốn cuộc sống được sung túc, đủ đầy, trên dưới thuận hòa, yêu thương lẫn nhau.
- Cốc Phật thủ: Cốc Phật thủ tượng trưng cho bàn tay Đức Phật ngự trị trong đời sống tâm linh mỗi người với hình tượng cao quý mang lại phước lành, bình yên, an lạc. Vì thế nhiều người dùng cốc Phật thủ trưng trên bàn thờ với mong muốn được nhiều may mắn, cuộc sống an lành, no ấm.
Về mặt tâm linh, vị trí đặt bàn thờ giữ vai trò rất quan trọng. Điều này quyết định tới hưng thịnh, tài lộc, vượng khí của gia chủ.
* Nhà cấp 4
Đối với nhà cấp 4 có 1 tầng, vị trí được chọn sẽ là khu trung gian, giữa phòng khách. Có thể là một chiếc tủ thờ, kệ thờ cao ráo, sạch sẽ.
* Nhà cao tầng
Thường đối với những nhà cao tầng nên đặt riêng trong một gian phòng, ở vị trí cao nhất trong nhà. Điều này giúp cho không gian thờ phụng được yên tĩnh. Đặc biệt, tránh va chạm cũng như thể hiện lòng thành kính của người thờ.
* Căn hộ, chung cư
Kiểu nhà căn hộ, chung cư đang ngày càng phổ biến trong cuộc sống ngày nay. Đối với kiểu nhà này, bàn thờ thường được đặt giữa một khoảng thông thoáng, không vướng cửa hay rèm hay lối đi. Xung quanh bàn thờ cần thiết kế thêm rèm để quây lại, giữ sự thanh tịnh vốn có.
Một số lưu ý trong cách lập bàn thờ tổ tiên mà bạn cần phải biết:
Bàn thờ gia tiên lúc nào cũng cần sạch sẽ: Sử dụng khăn sạch, chổi sạch để thường xuyên lau dọn bàn thờ gia tiên. Thể hiện lòng hiếu kính của gia chủ đối với tổ tiên, thần phật.
Không kê bàn thờ quá lộ liễu: Việc đặt bàn thờ quá lộ liễu, ai cũng có thể nhìn thấy khiến cho dương khí bị thoát ra ngoài. Điều này, ảnh hưởng xấu đến vận khí của gia chủ cũng như các thành viên trong căn hộ.
Các đồ vật trang trí trên bàn thờ gia tiên: Các vật phẩm thờ cúng như bánh kẹo, nước ngọt, rượu,...được bài trí xung quanh bàn thờ. Sao cho không được che lấp bát hương và di ảnh thờ. Lưu ý không nên quá lạm dụng kim lộc tiền vàng xung quanh bàn thờ không rõ nguồn gốc.
